Laboratorium Badań Fizyko-Chemicznych i Nieniszczących

Kierownik: dr hab. Jarosław Rogóż, prof. UMK

Badania stanu zachowania, składu, nawarstwień chronologicznych, struktur wewnętrznych, pochodzenia, datowania obiektów zabytkowych, m.in.:

1. Identyfikacja pigmentów i barwników organicznych, spoiw organicznych i mineralnych, żywic naturalnych i syntetycznych, gumożywic, klejów białkowych itp., badanie warstw malarskich na różnych podłożach i wykonanych różnymi technikami, m.in. papierów, barwików tkanin, akwarel, pasteli, atramentów, rysunków, tuszy, ceramiki, wosków (roślinnych, zwierzęcych i mineralnych) itp. rejestracja widm absorpcyjnych z bardzo małych powierzchni rzędu 4 mikrometrów kwadratowych.
2. Określanie składu chemicznego materiałów nieorganicznych (podanie wzorów sumarycznych); uzyskanie precyzyjnych informacji o strukturze krystalicznej i składzie fazowym badanych materiałów występujących w próbkach warstw malarskich, tynków, zapraw, kamieni, ceramiki itp. z użyciem dyfraktometru rentgenowskiego XRD.
3. Opracowanie nowatorskich/wdrożeniowych metod badawczych datowania na podstawie związków chemicznych tworzących się na skutek procesów starzeniowych oraz oddziaływania z pigmentami i barwnikami spoiw organicznych występujących w obiektach zabytkowych.
4. Nieinwazyjna rejestracja struktur wewnętrznych obiektów zabytkowych takich jak: obrazów na podłożach płóciennych i drewnianych, rzeźb polichromowanych, elementów ołtarzy, kurdybanów, ceramiki, miniatur, akwarel, pasteli itp. z wykorzystaniem przenośnego aparatu RTG. Badania i analizy uwidocznionych struktur wewnętrznych wraz z interpretacją rozkładu pigmentów oraz anomalii strukturalnych będą rutynowo wykonywane na zlecenia firm konserwatorskich, Muzeów, Archiwów, Urzędów Konserwatorskich, domów aukcyjnych oraz osób prywatnych.
5. Badania z wykorzystaniem chromatografu gazowego - pozwalają na precyzyjną identyfikację historycznych i współczesnych organicznych spoiw malarskich: olejów, kazeiny, żółtka jajka, białka jajka, klejów zwierzęcych, żywic naturalnych, wosków oraz żywic syntetycznych. W pracowni będą również wykonywane analizy i identyfikacja barwników organicznych i werniksów.
6. Badania mikroskopowe próbek pobranych z zabytkowych obiektów - badania stratygrafii i warstw malarskich i pomiaru ich grubości. Przygotowanie przekrojów poprzecznych próbek warstw malarskich, identyfikacja pigmentów oraz barwników organicznych i spoiw za pomocą optycznych technik analitycznych – badania fluorescencji wzbudzanej światłem ultrafioletowym oraz analiza za pomocą techniki fałszywych kolorów.
7. Podstawowe badania mikroskopowe próbek warstwy malarskiej: wykonywanie rozmazów wodnych, działania na próbkach kwasami i zasadami oraz mikrochemiczne badania pigmentów - badania krystaloskopowe, jak również analizy, reakcje charakterystycznych próbek spoiw: zmydlanie i testy mikrochemiczne.
8. Badania podobrazi płóciennych, czyli identyfikacja włókien konkretnej rośliny, określanie rodzaju użytego płótna, w tym analiza splotu tkaniny i jej gęstości.
9. Badania drewna zmierzające do identyfikacji gatunku poprzez określenie jego cech anatomicznych. Wstępna preparatyka próbek z zabytkowych obiektów oraz wykonanie stosownych przekrojów próbek drewna.
10. Badania wieku zabytkowego drewna – dendrochronologia. Wykonywanie mikro i makrofotografii preparatów drewna celem dalszej komputerowej analizy jego cech charakterystycznych.